Pieter Wolters tijdens de promotieplechtigheid op 18 juni 2013

Noviomagus. Op deze blog is nog geen aandacht gevestigd op het fraaie proefschrift van Pieter Wolters, die op 18 juni 2013 hier ter stede promoveerde bij prof.  Corjo J. H. Jansen en prof.  Arthur S. Hartkamp.
Thans werkt Pieter als universitair docent Burgerlijk recht aan de Radboud Universiteit. Hij doet onder andere onderzoek naar boetebedingen alsmede cybersecurity en Privaatrecht.

Lezing van voornoemd proefschrift zij van harte aanbevolen. Een link staat HIER.

Voor het Nederlands Juristenblad schreef Pieter de navolgende tekst met betrekking tot dit proefschrift (kopjes zijn toegevoegd).

Geen dooddoener

De werking van de redelijkheid en billijkheid is afhankelijk van alle omstandigheden van het geval. ‘Alle omstandigheden van het geval’ is meer dan een dooddoener. Voornoemd  proefschrift geeft een systematisch overzicht van de relevante omstandigheden. Het brengt het oneindige aantal concrete omstandigheden terug tot een beperkt aantal abstracte factoren.

Zes hoofdcategorieën

Deze factoren zijn onderverdeeld in zes hoofdcategorieën: ‘normen’, ‘gedragingen en gebeurtenissen’, ‘kenmerken van de partijen bij een rechtsbetrekking’, ‘de verhouding tussen de partijen bij een rechtsbetrekking’, ‘belangen’ en ‘evenwicht’.

De hoofdcategorieën staan voor benaderingswijzen. De afzonderlijke factoren volgen één van deze benaderingswijzen. De relevantie van een concrete omstandigheid is in veel gevallen op verschillende manieren te benaderen. Een concrete omstandigheid kan dan ook onder verschillende factoren vallen. Een professioneel bedrijf verkoopt bijvoorbeeld een product aan een particulier. Dit feitencomplex is te benaderen vanuit de hoofdcategorie ‘de verhouding tussen de partijen bij een rechtsbetrekking’. De aard van de overeenkomst is in dit geval van belang. Er is hier immers sprake van een ‘consumentenkoop’. Het feitencomplex is ook te benaderen vanuit de hoofdcategorie ‘evenwicht’. Deze hoofdcategorie legt de nadruk op het verschil in de kenmerken van de partijen. Zij benadrukt dat er een verschil bestaat in de professionaliteit van de partijen. Beide hoofdcategorieën verwijzen echter naar dezelfde concrete omstandigheden.

Overlappingen

De verschillende benaderingswijzen leiden tot een ‘overlap’ tussen de verschillende factoren. De overlappende factoren verklaren de invloed van dezelfde concrete omstandigheid. Zij zijn in de context van deze concrete omstandigheid inwisselbaar. Toch behandelt dit proefschrift al deze, al dan niet overlappende, factoren. De factoren zijn immers niet willekeurig gekozen. Zij zijn ontleend aan de wet, de literatuur en de jurisprudentie. De aandacht voor de overlappingen laat zien dat een beroep op dezelfde concrete omstandigheid op verschillende manieren kan worden geformuleerd. Zij verduidelijkt waarom verschillende bronnen andere relevante omstandigheden noemen bij hetzelfde of een vergelijkbaar feitencomplex. De aandacht maakt het daarnaast mogelijk om de verschillende overlappende factoren met elkaar te vergelijken. Een beroep op een factor die veel duidelijk maakt over de invloed van een omstandigheid op de werking van de redelijkheid en billijkheid verdient de voorkeur boven een beroep op een factor die minder duidelijk maakt.

Het systematische overzicht laat zien dat de invloed van de verschillende omstandigheden niet is geïsoleerd tot (een specifieke werking van) de redelijkheid en billijkheid of het Nederlandse recht. Het leidt daarnaast tot verschillende conclusies over de invloed van de relevante omstandigheden op de werking van de redelijkheid en billijkheid. De wetgever, rechter en praktijkjurist kunnen bijdragen aan de rechtszekerheid. Zij dienen slechts gebruik te maken van factoren die de voorkeur verdienen.